{
    "title": "1 Dünya Savaşı",
    "image": "https://www.dunya.gen.tr/images/1-dunya-savasi.jpg",
    "date": "21.01.2024 15:19:51",
    "author": "selvi un",
    "article": [
        {
            "article": "<div><b>1. Dünya Savaşı,</b> Birinci Dünya Savaşı, 1914 yılında ilk olarak Avrupa'da başlamış, ancak dünyanın her tarafındaki ülkelerin katılması ve diğer kıtalarda bulunan sömürgelere de yayılması nedeniyle \"dünya savaşı\" olarak isimlendirilmiştir. 1914 yılında başlayan savaş 1918 yılında sona ermiştir. 30 Ekim 1918'de Osmanlı Devleti Mondros Ateşkes Antlaşmasını imzalayıp savaştan çekilmiştir.</div><div><br></div><div><b>1. Dünya Savaşı' Neden Olur?</b></div><div><br></div><div>Osmanlı Devleti'nin yıkılmasını ve Osmanlı toprakları üzerinde yeni bağımsız bir Türk Devleti'nin kurulmasını hazırlayan 1. Dünya Savaşı gerek dünya tarihi bakımından gerekse Türkiye tarihi bakımından oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Savaşın birçok nedeni vardır. Bu nedenleri özel nedenler ve genel nedenler üzerinde incelersek daha iyi olur.</div><div><br></div><div><b>1. Dünya Savaşı'nın Genel Neden Olur?</b></div><div><br></div><div>Fransız İhtilali'nin getirdiği yeni bakış açısı ve görüşler hem siyasal olarak hem de sosyal olarak büyük değişiklikler yapmıştır. Milliyetçilik düşüncesi özellikle 1900'lü yılların başında etkisini göstermeye başlamıştır. 1815 yılında Viyana Kongresi ile Avrupa'ya yeni bir statü getirilmiş ve buna göre de güçler dengesi kurulmuştur. Özellikle 1870 Sedan Savaşı ile Alman ve İtalyan birliklerinin kurulması ve bu devletlerin girişimlerde bulunmaları Viyana Kongresi statüsünü ve güçler dengesini büyük ölçüde değiştirmiştir.</div><div><br></div><div>1800'lü yıllarda önem kazanmış diğer bir gelişme de sanayileşmedir. Sanayileşmenin sonucunda sömürgecilik ortaya çıkmış ve büyük devletlerin çıkar çatışmaları Afrika ve Uzak Doğu'ya kadar yayılmıştır. Ham madde ve pazar arayışı hızlanmış, bütün devletler sömürge yarışına girmiştir. Bazı devletlerin siyasi birliklerini geç kurmaları blokların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bloklar hızla silahlanarak yeni bir savaşın ortamını hazırlamıştır.</div><div><br></div><div><b>Genel nedenler kısaca şöyle açıklanabilir</b></div><div><ul><li>Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun veliahtı Ferdinand'ın bir Sırplı tarafından öldürülmesi</li><li>Milliyetçilik düşüncesi</li><li>Sömürgecilik (Ham madde ve pazar arayıcılığı)</li><li>Avrupa devletleri arasındaki ekonomik ve siyasi rekabet (Özellikle de Almanya ve İngiltere arasında)</li><li>Aşırı silahlanma hareketi 1. Dünya Savaşı'nın başlamasındaki en önemli etkendir.</li></ul></div><div><b>1. Dünya Savaşı'nın Özel Neden Olur?</b></div><div><br></div><div>Devletlerin izlediği politika ve çeşitli çıkarlar bu devletleri karşı karşıya getirmiştir. Devletler bu savaşta iki gruba ayrılmıştır:</div><div><br></div><div><b>1. Dünya Savaşı İttifak Devletleri:</b> Almanya, Avusturya-Macar imparatorluğu, İtalya (1915'e kadar), Bulgaristan, Osmanlı Devleti.</div><div><br></div><div><b>1. Dünya Savaşı İtilaf Devletleri:</b> İngiltere, Rusya, Fransa, İtalya (1915'ten sonra), Sırbistan, Japonya, Romanya, Portekiz, ABD, Brezilya, Yunanistan.</div><div><br></div><div>Bu rekabet İttifak ve İtilaf devletleri arasında meydana gelmiştir. Kendi çıkarları doğrultusunda devletler iki gruba ayrılmıştır. Savaş başlamadan önce bu devletlerin durumuna bakılacak olursa;</div><div><br></div><div><b>Almanya:</b> Siyasal olarak birliklerini kurduktan sonra ekonomisinde büyük bir canlanma meydana gelmiştir. Birliği geç kurduğu için sömürgeciliğe de geç başlamıştır. Yeni sömürgeler elde etmek ve denizlere hâkim olmak konusunda İngiltere ile rekabete girişmiştir.</div><div><br></div><div><b>İngiltere:</b> Almanya'nın hem siyasi hem de ekonomik açıdan güçlenmesi İngiltere'yi rahatsız etmiştir. Kendisine rakip olabilecek ülkelerden kurtulmak ve Alman birliği ile bozulan güç dengesini yeniden kurmak istemiştir. Almanya'nın denizlerde güçlenmesinden de rahatsız olmuştur.</div><div><br></div><div><b>Fransa:</b> Almanya ile yaptığı savaşta kaptırdığı bölgeleri geri almak istemektedir. Bu sebepten Almanya'ya karşı düşmanlık beslemektedir.</div><div><br></div><div><b>Rusya:</b> Panislavizm ilkesi ile balkanlara yayılmak istemektedir. Rusyan'nın amacı boğazları ele geçirip Akdeniz'e inmekti.</div><div><br></div><div><b>İtalya:</b> Sömürgecilikte geri kalmış bu nedenle yeni sömürgeler ele geçirmek istemektedir. Onun da amacı tıpkı Rusya gibi Akdeniz'e hâkim olmaktır.</div><div><br></div><div><b>Avusturya-Macaristan:</b> En büyük düşmanı Rusya ve onu destekleyen Sırbistan'dır. Panislavizme ve Balkanlar'daki Rus etkisine karşı mücadele etmiştir.</div><div><br></div><div><b>Osmanlı Devleti:</b> Osmanlı Devleti hem Trablusgarp hem de Balkan Savaşları'nda en değerli topraklarını kaybetmiş ve kaybettiği bu toprakları geri almak için Almanya'nın yanında savaşa girmiştir.</div><div><br></div><div><b>ABD:</b> İlk başta ABD bu savaşa girme taraftarı olmamıştır. Ancak Almanya'nın girdiği deniz savaşında Amerikan ticari ve yolcu gemilerini hedef almaya başlaması ABD'yi çok rahatsız etmiştir. Amerika'nın Avrupa'daki ticaretine zarar vermeye başlamıştır. Bunun dışında Almanya Meksika Hükümeti'ni ABD'ye karşı savaşa teşvik etmesi ABD'nin bu savaşa girmesine neden olmuştur.</div><div><br></div><div><b>1. Dünya Savaşı'nın Sonuçları</b></div><div><ul><li>Bu savaşa kadar büyük bir imparatorluk olan Osmanlı Devleti, Çarlık Rusya'sı, Avusturya Macaristan İmparatorlukları yıkılmıştır.</li><li>1. Dünya Savaşı sonunda yıkılan imparatolukların yerine yendi devletler kuruldu.</li><li>Bazı ülkelerin rejimlerinde değişiklik oldu. Rusya'da kominizim, Almanya'da Nazizm, İtalya'da Faşizm, Türkiye'de Cumhuriyet.</li><li>Dünyanın siyasi haritası değişti.</li><li>Sömürgecilik isim değiştirerek mandacılık adını aldır.</li><li>Cemiyet-i Akvam yani Milletler Cemiyeti kuruldu.</li><li>Savaştan en karlı çıkan devlet İngiltere oldu.</li><li>Denizaltı, uçak, tank, kimyasal silahlar ilk kez bu savaşta kullanıldı.</li><li>On milyonun üzerinde insan öldü ve kayboldu.</li><li>Yeni sınırlar çizilirken milletlerin düşünceleri göz önüne alınmadığından bu yeni sorunlara ve savaşlara neden oldu.</li><li>Savaştan karlı çıkan ikinci devleti ise Fransa oldu.</li><li>Savaşta verilen kayıplar nedeniyle açlık ve sefalet baş gösterdi.</li><li>Fabrikalar, Kültür ve sanat eserleri büyük zarar gördü.</li><li>Çarlık Rusya yıkılarak yerine Sovyet Rusya kuruldu.</li><li>Arap topraklarında İngiltere ve Fransa'nın denetiminde yeni devletler kuruldu.</li><li>İsrail Devleti'nin temelleri bu savaştan sonra atılmaya başlandı.</li><li>Mondros'tan sonra Anadolu'daki işgallere karşı milli mücadele başladı. Bu durumu İngiliz sömürgeleri de kendilerine örnek aldı.</li><li>Versay Antlaşma'sı ile Avrupa'nın dengesi bozuldu. Bu durum ikinci dünya savaşına neden oldu.</li></ul></div>"
        }
    ]
}