İtalya'nın I. Dünya Savaşı'nda Cephe Değiştirmesinin Tarihsel Arka Planı
İtalya, I. Dünya Savaşı başladığında resmi olarak Üçlü İttifak (Almanya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve İtalya) üyesiydi. Ancak 1915'te İtilaf Devletleri (Fransa, İngiltere, Rusya) ile gizli Londra Paktı'nı imzalayarak savaşa İttifak Devletleri'ne karşı girdi. Bu radikal değişimin ardında stratejik, siyasi ve ekonomik nedenler yatmaktaydı.
İtalya'nın Cephe Değiştirme Nedenleri
- Üçlü İttifak'ın Savunma Karakteri: İttifak, İtalya'ya saldırı durumunda destek sağlıyordu ancak Avusturya-Macaristan'ın Sırbistan'a saldırması İtalya'yı savaşa zorlamıyordu. İtalya, savaşın "savunma dışı" olduğunu öne sürerek tarafsızlığını ilan etti.
- Tarihsel Toprak Talepleri (İrredentizm): İtalya, Avusturya-Macaristan kontrolündeki Trentino, Trieste, Dalmaçya kıyıları gibi "Italia Irredenta" (Kurtarılması Gereken İtalya) topraklarını istiyordu. İttifak'ta kalması halinde bu bölgeleri alamayacağını anladı.
- Londra Paktı'nın Cazip Teklifleri (26 Nisan 1915): İtilaf Devletleri, İtalya'ya savaşa girme karşılığında;
- Trentino, Güney Tirol, Trieste, Istria
- Dalmaçya kıyılarındaki stratejik noktalar
- Arnavutluk'ta himaye bölgesi
- Osmanlı ve Alman sömürgelerinden pay vaat etti.
- Avusturya-Macaristan ile Tarihsel Çekişme: İtalya, 19. yüzyıldaki bağımsızlık savaşlarında Avusturya'ya karşı mücadele etmişti. Halk ve entelektüeller arasında güçlü bir Avusturya karşıtlığı mevcuttu.
- Ekonomik Bağımlılık: İtalya'nın sanayisi için hayati önem taşıyan kömür ve hammaddeler İngiltere ve Fransa'dan geliyordu. İttifak bloğunda bu kaynaklara erişimi kesilebilirdi.
- İç Siyaset ve Kamuoyu: "Radiçyo" olarak bilinen savaş yanlısı gruplar (gazeteciler, yazarlar, milliyetçiler) etkili propaganda yürütüyordu. Gabriele D'Annunzio gibi isimler savaşa katılmayı "ulusal tamamlanış" olarak sunuyordu.
Cephe Değiştirmenin Sonuçları
- İtalya Mayıs 1915'te Avusturya-Macaristan'a savaş ilan etti (Almanya'ya ancak 1916'da savaş açtı).
- Isonzo Nehri'nde 12 büyük muharebe yaşandı, 600.000'den fazla İtalyan askeri hayatını kaybetti.
- Savaş sonrası Saint-Germain Antlaşması'yla vaat edilen toprakların bir kısmını aldı, ancak Dalmaçya'nın çoğu yeni kurulan Yugoslavya'ya bırakıldı.
- "Zaferle Sonuçlanan Savaş" kavramı, faşizmin yükselişinde önemli bir mit haline geldi.
Özet
İtalya'nın cephe değiştirmesi, ulusal çıkarlarını gerçekleştirmek için fırsatçı bir stratejiydi. Tarihsel düşmanı Avusturya-Macaristan'dan toprak kazanma arzusu, İtilaf Devletleri'nin cömert teklifleri ve iç siyasi dinamikler bu kararın temel belirleyicileri oldu.
|
